Teoría musical/Introducción a la notación y el solfeo/Aprendiendo el ritmo

De Wikilibros, la colección de libros de texto de contenido libre.
← La gran pauta Aprendiendo el ritmo Aprendiendo la corchea →
Teoría musical/Introducción a la notación y el solfeo


Antes de aprender el ritmo, debemos familiarizarnos con dos elementos: el pulso y el compás.

El pulso es una acción que se repite en intervalos de tiempo regulares. No necesariamente con un propósito musical. Por ejemplo, el tic tac de un reloj o los latidos del corazón.

Es importante aprender a llevar un pulso constante, esta es una habilidad difícil de desarrollar. Aunque en la ejecución de una pieza musical se suele acelerar o retardar el pulso dependiendo de las características de la pieza.

El compás es una forma de organizar los patrones rítmicos. El compás nos indica dos cosas:

  • Cómo debemos llevar la cuenta de los pulsos.
  • Cómo son los patrones de acentos naturales.

El compás[editar]

Los compases son secciones de una partitura separados por barras verticales:


\new PianoStaff <<
  \new Staff 
    \with { \remove "Time_signature_engraver" } {
    \textLengthOn
    s1_\markup { \arrow-head #0 #-1 ##t
                 \draw-line #'(4 . 0)
                 "Compás"
                 \draw-line #'(4 . 0)
                 \arrow-head #0 #1 ##t }
    s_\markup { \arrow-head #0 #-1 ##t
                 \draw-line #'(4 . 0)
                 "Compás"
                 \draw-line #'(4 . 0)
                 \arrow-head #0 #1 ##t }
    s_\markup { \arrow-head #0 #-1 ##t
                 \draw-line #'(4 . 0)
                 "Compás"
                 \draw-line #'(4 . 0)
                 \arrow-head #0 #1 ##t }
    s_\markup { \arrow-head #0 #-1 ##t
                 \draw-line #'(4 . 0)
                 "Compás"
                 \draw-line #'(4 . 0)
                 \arrow-head #0 #1 ##t }
      \mark \markup { \center-column { Final \char ##x2193 } }
    \bar "|."
  }
  \new Staff 
    \with { \remove "Time_signature_engraver" } {
    \clef bass
    s1 s s s
  }
>>

La medida de un compás se denomina métrica y se indica al inicio de una partitura con una fracción numérica.

Hay tres tipos de compás, como se ve en la siguiente tabla:

Compás Descripción
{
     \time 2/4
     s2
     \bar "|."
     }
Compás de dos tiempos: Indicado en la fracción 2/4.
Señala que debemos llevar la cuenta 1 2 | 1 2 | 1 2...
{
     \time 3/4
     s2.
     \bar "|."
     }
Compás de tres tiempos: Indicado en la fracción 3/4.
Señala que debemos llevar la cuenta 1 2 3 | 1 2 3 | 1 2 3...
{
     \numericTimeSignature
     \time 4/4
     s1
     \bar "|."
     }
Compás de cuatro tiempos: Indicado en la fracción 4/4.
Señala que debemos llevar la cuenta 1 2 3 4 | 1 2 3 4 | 1 2 3 4...

Junto con llevar la cuenta de los tiempos, debemos recordar que en los compases hay un patrón de acentos como se muestra a continuación:

\relative c' {
      \time 2/4
      \textLengthOn
      c4_\markup { \center-align \tiny "fuerte" \hspace #2 }
      c_\markup { \center-align \tiny "débil" }
      \bar "|."
    }
\relative c' {
      \time 3/4
      \textLengthOn
      c4_\markup { \center-align \tiny "fuerte" \hspace #2 }
      c_\markup { \center-align \tiny "débil"  \hspace #2 }
      c_\markup { \center-align \tiny "débil" }
      \bar "|."
    }
\relative c' {
      \numericTimeSignature
      \time 4/4
      \textLengthOn
      c4_\markup { \center-align \tiny "fuerte" \hspace #2 }
      c_\markup { \center-align \tiny "débil"  \hspace #1 }
      c_\markup { \center-align \tiny "medio-fuerte " }
      c_\markup { \center-align \tiny "débil" }
      \bar "|."
    }

Los compases de 4/4 se suelen escribir con una letra "C":

{
     \numericTimeSignature
     \time 4/4
     s1
     \bar "|."
     }
es equivalente a
{
     \time 4/4
     s1
     \bar "|."
     }

Ejercicios:

Para los siguientes ejercicios de ritmo deberás contar en voz alta según la métrica del compás, y deberás aplaudir siguiendo el patrón de acentos naturales:

\new RhythmicStaff {
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . -9)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                          \line {\lower #5 "Acentos:"}
                        }
  }
  \time 2/4
  <<
    \repeat unfold 12 { c4^"1" c^"2" }
    \new Voice {
      \override TextScript #'staff-padding = #2
      \repeat unfold 12 {s4_"F" s_"d"}
    }
  >>
  \bar "|."
}
\new RhythmicStaff {
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . -9)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                          \line {\lower #5 "Acentos:"}
                        }
  }
  \time 3/4
  <<
    \repeat unfold 8 { c4^"1" c^"2" c^"3" }
    \new Voice {
      \override TextScript #'staff-padding = #2
      \repeat unfold 8 {s4_"F" s_"d" s_"d"}
    }
  >>
  \bar "|."
}
\new RhythmicStaff {
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . -9)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                          \line {\lower #5 "Acentos:"}
                        }
  }
  \numericTimeSignature
  \time 4/4
  <<
    \repeat unfold 6 {c4^"1" c^"2" c4^"3" c^"4"}
    \new Voice {
      \override TextScript #'staff-padding = #2
      \textLengthOn
      \repeat unfold 6 {s4_"F" s_"d" s4_"Mf " s_"d"}
    }
  >>
  \bar "|."
}

Figuras Musicales Básicas[editar]

Las figuras musicales indican la duración de una nota.

En esta sección revisaremos tres figuras musicales, que se describen a continuación:

Figura Musical Nombre Descripción
redonda Su cabeza es redonda, blanca con contorno negro. Sólo posee cabeza, sin plica ni corchete.
blanca Tiene una cabeza ovalada blanca y plica.
negra Tiene una cabeza ovalada negra y plica.

La Negra[editar]

La negra es una figura que consiste en una cabeza ovalada negra y una plica.

La negra es la figura base. Su valor es de un tiempo.

Ejecutaremos la negra aplaudiendo con las manos. Debemos llevar la cuenta de los tiempos o pulsos en voz alta y aplaudir en cada tiempo.

Aquí tienes un ejemplo de cuatro compases con cuatro negras cada uno:

\new DrumStaff {
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 3)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 4 {s^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {\repeat unfold 4 {ssh ssh ssh ssh}}
      \bar "|."
    }
  >>
}

La Blanca[editar]

La blanca es una figura de cabeza ovalada y una plica.

La blanca vale dos tiempos, equivale a dos negras.

Ejercicios:

Percutir con las manos:

\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 2/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh ssh2 ssh4 ssh ssh2 ssh4 ssh ssh ssh ssh2 ssh ssh4 ssh ssh2}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 2/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2 ssh4 ssh ssh2 ssh4 ssh ssh2 ssh ssh4 ssh ssh2 ssh4 ssh ssh2}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 2/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2 ssh ssh4 ssh4 ssh2 ssh ssh4 ssh ssh ssh ssh2 ssh4 ssh ssh2}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 3/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2" s^"3"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2 ssh4 ssh2 ssh4 ssh ssh ssh ssh ssh ssh ssh ssh2
                 ssh4 ssh2 ssh4 ssh ssh ssh ssh ssh ssh2 ssh4 ssh2 ssh4}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 3/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2" s^"3"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh ssh ssh ssh ssh ssh2 ssh4 ssh2 ssh4 ssh ssh ssh
                 ssh4 ssh2 ssh4 ssh2 ssh2 ssh4 ssh2 ssh4 ssh2 ssh4}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 4/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 8 {s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh ssh ssh ssh ssh ssh2 ssh4 ssh ssh2 ssh2 ssh
                 ssh4 ssh ssh2 ssh2 ssh4 ssh4 ssh2 ssh4 ssh ssh2 ssh2}
      \bar "|."
    }
  >>
}

La Blanca con punto[editar]

La blanca con punto tiene una duración de tres tiempos. Es una blanca a la que se le agrega la mitad de su valor.

No se pudo compilar el archivo de entrada LilyPond:

line 7 - column 9:
wrong type for argument 1.  Expecting duration, found "2."

Ejercicios:

Percutir con las manos:

\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 3/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2" s^"3"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh ssh ssh ssh ssh ssh2 ssh4 ssh2 ssh4 ssh2.
                 ssh4 ssh2 ssh4 ssh2 ssh2 ssh4 ssh4 ssh ssh ssh2.}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 3/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2" s^"3"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2 ssh4 ssh2. ssh2 ssh4 ssh2. ssh4 ssh ssh
                 ssh4 ssh2 ssh4 ssh2 ssh4 ssh ssh ssh2 ssh4 ssh2.}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 3/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2" s^"3"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh2 ssh4 ssh ssh ssh2. ssh2 ssh4 ssh2.
                 ssh4 ssh2 ssh2. ssh4 ssh ssh ssh ssh2 ssh2.}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 4/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 8 {s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh ssh ssh ssh2 ssh4 ssh ssh2. ssh4 ssh2 ssh
                 ssh2. ssh4 ssh2. ssh4 ssh4 ssh ssh ssh ssh2 ssh}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 4/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 8 {s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2. ssh4 ssh ssh ssh ssh ssh2 ssh ssh2. ssh4
                 ssh4 ssh ssh2 ssh4 ssh2. ssh4 ssh ssh ssh ssh2 ssh}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 4/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 8 {s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2 ssh ssh2. ssh4 ssh2 ssh ssh2 ssh4 ssh
                 ssh2. ssh4 ssh ssh2. ssh4 ssh ssh ssh ssh2 ssh}
      \bar "|."
    }
  >>
}

La Redonda[editar]

Finalmente revisaremos la redonda. La redonda es un círculo grande con un contorno negro algo ovalado.

La redonda equivale a cuatro tiempos. En un compás de 4/4 corresponde al compás completo.

Ejercicios:

Percutir con las manos:

\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 4/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 8 {s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh ssh ssh ssh2 ssh ssh4 ssh ssh2 ssh1
                 ssh2. ssh4 ssh2 ssh4 ssh ssh2 ssh4 ssh ssh1}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 4/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 8 {s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2. ssh4 ssh ssh ssh ssh ssh1 ssh4 ssh2.
                 ssh4 ssh ssh ssh ssh1 ssh2 ssh ssh1}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 4/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 8 {s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2 ssh ssh4 ssh4 ssh2 ssh2. ssh4 ssh1
                 ssh2 ssh4 ssh ssh ssh ssh ssh ssh ssh ssh2 ssh1}
      \bar "|."
    }
  >>
}

La ligadura[editar]

La ligadura es una figura musical que nos permite prolongar una nota. La ligadura sirve para unir dos notas que se encuentran a la misma altura. En la siguiente imagen se muestran ligaduras de prolongación:

Figura 1. Varias ligaduras de prolongación.

El uso más común de la ligadura es prolongar la duración de una nota más allá del final de un compás.

Ejercicios:

Percutir con las manos:

\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 2/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh | ssh2 | ssh4 ssh ~ | ssh ssh | ssh2 ~ | ssh4 ssh | ssh ssh ~ | ssh2 | ssh4 ssh | ssh2}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 3/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 8 {s4^"1" s^"2" s^"3"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh ssh | ssh2 ssh4 ~ | ssh4 ssh2 | ssh2 ssh4 ~ | ssh2. | ssh2 ssh4 ~ | ssh4 ssh2 | ssh2.}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 4/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \textLengthOn
    \repeat unfold 7 {s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2 ssh4 ssh~ | ssh4 ssh4 ssh2~ | ssh4 ssh4 ssh2 |
                 ssh4 ssh ssh2~ | ssh2 ssh4 ssh4~ | ssh4 ssh ssh ssh | ssh1}
      \bar "|."
    }
  >>
}

Silencios[editar]

Cada figura musical tiene asociado un silencio de la misma duración. El silencio indica que no se debe emitir sonido.

En la siguiente tabla se aprecian los silencios y sus figuras equivalentes.

Nombre Silencio Figura equivalente Descripción
Silencio de Redonda El silencio de redonda es un rectángulo dibujado bajo la cuarta línea del pentagrama.
Silencio de Blanca El silencio de blanca es un rectángulo dibujado sobre la tercera línea del pentagrama.
Silencio de Negra El silencio de negra se parece a un número 3.

¿Cómo recordar la diferencia entre los silencios de blanca y de redonda?[editar]

Los silencios de blanca (silencio de blanca) y de redonda (silencio de redonda) son muy parecidos entre sí. Cuesta diferenciarlos al principio. Para recordar la diferencia debemos plantear dos situaciones:

En el pentagrama (pauta de cinco líneas):

  • El silencio de redonda se ubica bajo la cuarta línea. Recuerda que es un silencio de cuatro tiempos y asócialo con la cuarta línea.
  • El silencio de blanca se ubica sobre la tercera línea.

En pautas de percusión o pautas de una línea:

  • El silencio de redonda se ubica bajo la línea.
  • El silencio de blanca se ubica sobre la línea.

El silencio de compás[editar]

El silencio de compás es un silencio que abarca un compás completo, independiente de cuantos tiempos sean. Se escribe igual que el silencio de redonda, la diferencia es que el silencio de compás se ubica al centro del compás, mientras que el silencio de redonda sigue la alineación de la redonda.

{
  \time 2/4
  R2
  \time 3/4
  R2.
  \numericTimeSignature
  \time 4/4
  R1
}


En esta sección no estudiaremos el silencio de redonda, ya que en 4/4 un silencio de cuatro tiempos abarca el compás completo. El silencio de redonda aparecería sólo en métricas que superan el valor de la redonda como 8/4 que no serán estudiadas por el momento.

Ejercicios[editar]

Ejercio 1: Equivalencias

Completa las siguientes equivalencias con un silencio:

No se pudo compilar el archivo de entrada LilyPond:

line 8 - column 19:
wrong type for argument 1.  Expecting duration, found "2"

Completa las siguientes equivalencias con una figura musical:

No se pudo compilar el archivo de entrada LilyPond:

line 8 - column 19:
wrong type for argument 1.  Expecting duration, found "4"

Ejercio 2: Completa los espacios marcados con una sola figura musical que ocupe lo que falta para rellenar el compás.

\version "2.18.2"
\header {
  tagline = ##f
}

\layout {
  \context {
    \Voice
    \consists "Horizontal_bracket_engraver"
  }
}

\relative c' {
  \time 2/4
  c4 \hideNotes  c'8\startGroup c\stopGroup \unHideNotes |
  b2
  b4 g |
  \hideNotes f4\startGroup f\stopGroup |
  \unHideNotes g4 b | a2 |
  \hideNotes g8\startGroup g\stopGroup \unHideNotes b4 |
  c2
  \bar "|."
}
\version "2.18.2"
\header {
  tagline = ##f
}

\layout {
  \context {
    \Voice
    \consists "Horizontal_bracket_engraver"
  }
}

\relative c' {
  \time 3/4
  f a \hideNotes  c8\startGroup c\stopGroup \unHideNotes |
  b4 g \hideNotes g8\startGroup g\stopGroup |
  f4\startGroup f4\stopGroup \unHideNotes a4 |
  g2 \hideNotes b8\startGroup b8\stopGroup |
  c4\startGroup c c4\stopGroup \unHideNotes |
  g4 \hideNotes b4\startGroup b4\stopGroup |
  \unHideNotes c2.
  \bar "|."
}
\version "2.18.2"
\header {
  tagline = ##f
}

\layout {
  \context {
    \Voice
    \consists "Horizontal_bracket_engraver"
  }
}

\relative c' {
  a' f \hideNotes  g4\startGroup g\stopGroup \unHideNotes |
  b4 \hideNotes g8\startGroup g\stopGroup \unHideNotes g2 |
  \hideNotes f8\startGroup f8\stopGroup \unHideNotes g4
  \hideNotes a8\startGroup a8\stopGroup \unHideNotes c4 |
  \hideNotes g4\startGroup g g4\stopGroup \unHideNotes d |
  \hideNotes c2\startGroup c2\stopGroup
  \bar "|."
}

Ejercio 3: Completa los espacios marcados con una solo silencio que ocupe lo que falta para rellenar el compás.

\version "2.18.2"
\header {
  tagline = ##f
}

\layout {
  \context {
    \Voice
    \consists "Horizontal_bracket_engraver"
  }
}

\relative c' {
  \time 2/4
  c4 d |
  e2 |
  \hideNotes  e4\startGroup e\stopGroup \unHideNotes |
  g4 e |
  \hideNotes  e8\startGroup e\stopGroup \unHideNotes f4 |
  d \hideNotes  d8\startGroup d\stopGroup \unHideNotes |
  d4 b | c2
  \bar "|."
}
\version "2.18.2"
\header {
  tagline = ##f
}

\layout {
  \context {
    \Voice
    \consists "Horizontal_bracket_engraver"
  }
}

\relative c' {
  \time 3/4
  c4 \hideNotes  c8\startGroup c\stopGroup \unHideNotes d4 |
  e2 \hideNotes  e8\startGroup e\stopGroup \unHideNotes |
  f4 \hideNotes  f4\startGroup f\stopGroup \unHideNotes |
  f4 a b  |
  \hideNotes  b4\startGroup b b\stopGroup \unHideNotes |
  d \hideNotes  d8\startGroup d\stopGroup \unHideNotes b4 |
  c2.
  \bar "|."
}
\version "2.18.2"
\header {
  tagline = ##f
}

\layout {
  \context {
    \Voice
    \consists "Horizontal_bracket_engraver"
  }
}

\relative c' {
  g'4 e \hideNotes  e8\startGroup e\stopGroup \unHideNotes a4 |
  d c \hideNotes  c\startGroup c\stopGroup \unHideNotes |
  e d \hideNotes  d8\startGroup d\stopGroup \unHideNotes b4 |
  a2. \hideNotes  a8\startGroup a\stopGroup \unHideNotes |
  \hideNotes a4\startGroup a\stopGroup \unHideNotes b g |
  \hideNotes  g2\startGroup g\stopGroup \unHideNotes
  \hideNotes  g8\startGroup g\stopGroup \unHideNotes g4 a g|
  c1
  \bar "|."
}

Ejercio 4: Percutir con las manos.

\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 2/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh | r ssh | ssh2 | ssh4 r | ssh ssh | R2 | ssh4 r | r ssh | ssh ssh | ssh2}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 2/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2 | r4 ssh | R2 | ssh4 r | ssh r | r ssh | ssh2 | r4 ssh | r ssh | ssh2}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 2/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 r | ssh ssh | r ssh | R2 | r4 ssh | r ssh | ssh ssh | R2 | ssh4 ssh | ssh2}
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 3/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2" s^"3"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 r ssh4 | ssh2 ssh4 | r2 ssh4 | ssh4 ssh r | R2. | ssh4 ssh ssh | ssh2. | r4 ssh ssh | r2 ssh4 | ssh2. }
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 3/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2" s^"3"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh2 r4 | ssh ssh ssh | ssh r r | ssh4 r ssh | ssh2 r4 | r2 ssh4 | ssh2 ssh4 | r4 ssh2 | ssh4 r ssh4 | ssh2. }
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \time 3/4
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {s4^"1" s^"2" s^"3"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {ssh4 ssh2 | ssh4 r r | ssh r ssh | R2. | r2 ssh4 | ssh r ssh | ssh2 r4 | r4 ssh ssh | r ssh ssh | ssh2. }
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {\textLengthOn s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {
        ssh2 r4 ssh | ssh ssh r2 | ssh4 r ssh ssh | r2 ssh4 ssh | R1 |
        ssh4 r ssh ssh | ssh ssh r ssh | ssh2. r4 | ssh2 ssh4 ssh | ssh1
      }
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {\textLengthOn s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {
        ssh4 r ssh2 | ssh2 r | ssh4 r ssh ssh | ssh4 r r2 | ssh1 |
        ssh4 ssh r ssh | r2 r4 ssh | r4 ssh4 ~ ssh2 | ssh4 r ssh2 | ssh1
      }
      \bar "|."
    }
  >>
}
\new DrumStaff {
  \override TextScript #'staff-padding = #4
  \override Staff.StaffSymbol #'line-count = #1
  \once \override Score.RehearsalMark #'extra-offset = #'(0 . 2)
  \mark \markup \tiny { \right-align
                        \column {
                          \line {"Contar en voz"}
                          \line {"Alta:"}
                        }
  }
  \override Score.MetronomeMark #'stencil = ##f
  \tempo 4 = 60
  <<
    \repeat unfold 10 {\textLengthOn s4^"1" s^"2" s^"3" s^"4"}
    \new DrumVoice {
      \stemUp
      \drummode {
        ssh4 ssh r2 | ssh4 r ssh2 | r2 ssh4 ssh | r ssh r2 | ssh r ssh ssh |
        R1 | ssh4 r4 r2 | ssh2. r4 | r2 ssh4 ssh | ssh1
      }
      \bar "|."
    }
  >>
}