Gallego/Gramática/Verbo

De Wikilibros, la colección de libros de texto de contenido libre.

17. Verbo[editar]

Paradigmas regulares[editar]

I Conxugación II Conxugación III Conxugación
ANDAR VARRER PARTIR
INDICATIVO
PRESENTE
ando varro parto
andas varres partes
anda varre parte
andamos varremos partimos
andades varredes partides
andan varren parten
COPRETÉRITO
andaba varría partía
andabas varrías partías
andaba varría partía
andabamos varriamos partiamos
andabades varriades partiades
andaban varrían partían
PRETÉRITO
andei varrín partín
andaches varriches partiches
andou varreu partiu
andamos varremos partimos
andastes varrestes partistes
andaron varreron partiron
ANTEPRETÉRITO
andara varrera partira
andaras varreras Partiras
andara varrera Partira
andaramos varreramos partiramos
andarades varrerades partirades
andaran varreran Partiran
FUTURO
andarei varrerei Partirei
andarás varrerás Partirás
andará varrerá Partirá
andaremos varreremos partiremos
andaredes varreredes partiredes
andarán varrerán Partirán
POSPRETÉRITO
andaría varrería Partiría
andarías varrerías Partirías
andaría varrería Partiría
andariamos varreriamos partiriamos
andariades varreriades partiriades
andarían varrerían Partirían
SUBJUNTIVO
PRESENTE
ande varra parta
andes varras partas
ande varra parta
andemos varramos partamos
andedes varrades partades
anden varran partan
PRETÉRITO
andase varrese partise
andases varreses partises
andase varrese partise
andásemos varrésemos partísemos
andásedes varrésedes partísedes
andasen varresen partisen
FUTURO
andar varrer partir
andares varreres partires
andar varrer partir
andarmos varrermos partimos
andardes varrerdes partirdes
andaren varreren partiren
IMPERATIVO
anda varre parte
andade varrede partide
INFINITIVO CONJUGADO
andar varrer partir
andares varreres partires
andar varrer partir
andarmos varrermos partirmos
andardes varrerdes partirdes
andaren varreren partiren
FORMAS NOMINALES
INFINITIVO
andar varrer partir
GERUNDIO
andando varrendo partindo
PARTICIPIO
andado varrido partido

Observaciones[editar]

Alternancias gráficas[editar]

Hay algunas alteraciones gráficas reguladas por las leyes de distribución de grafemas expuestas en 1.2 e 1.3: c/qu, g/gu y z/c alternan en la representación gráfica de la raíz del verbo según que la vocal que siga sea a, o, u ó e, i respectivamente:

(sacar) saco, sacas / saque,

(delinquir) delinco, delinca / delinque, delinquía,

(segar) sego, segas / segue,

(erguer) ergo, erga / ergue, erguía,

(cazar) cazo, cazas / cace,

(cocer) cozo, coza / coce, cocía.

Asimilaciones[editar]

La primera persona de plural pierde la -s cuando lleva enclítico el pronombre nos: vémonos. Cuando una forma verbal terminada en -s o en -r va seguida por los pronombres lo, la, los, las, se eliminan, por asimilación total, la -s y la -r: cantar lo > cantalo, cantas la > cántala.

Para el comportamento del alomorfo lo del artículo tras formas verbales en –r o –s, ved 14.1.1.

Cuando la forma verbal termina en -n estas variantes se convirtieron en no, na, nos, nas, y la secuencia nn se simplificó: comeron las > coméronnas > coméronas (cf. 14.1.1).

Verbos en -cer y -cir[editar]

Los verbos en -cer (menos facer y derivados) y en -cir (menos dicir y derivados) son completamente regulares (a menos que tengan alguna de las alternancias vocálicas de las que se hablará más adelante en 17.2.5). Por ejemplo:

INDICATIVO

SUBJUNTIVO

IMPERATIVO

INDICATIVO

SUBJUNTIVO

IMPERATIVO

PRESENTE

COPRETÉRITO

PRESENTE

PRESENTE

COPRETÉRITO

PRESENTE

obedezo

obedecía

obedeza

traduzo

traducía

traduzo

obedeces

obedecías

obedezas

obedece

traduces

traducías

traduzas

traduce

obedece

obedecía

obedeza

traduces

traducía

traduzas

obedecemos

obedeciamos

obedezamos

traducimos

traduciamos

traduzamos

obedecedes

obedeciades

obedezades

obedecede

traducides

traduciades

traduzades

traducide

obedecen

obedecían

obedezan

traducen

traducían

traduzan

PRETÉRITO

ANTEPRETÉRITO

PRETÉRITO

INF. CONJ.

PRETÉRITO

ANTEPRETÉRITO

PRETÉRITO

INF. CONJ.

obedecín

obedecera

obedecese

obedecer

traducín

traducira

traducise

traducir

obedeciches

obedeceras

obedeceses

obedeceres

traduciches

traduciras

traducises

traducires

obedeceu

obedecera

obedecese

obedecer

traduciu

traducira

traducise

traducir

obedecemos

obedeceramos

obedecésemos

obedecermos

traducimos

traducíramos

traducísemos

traducirmos

obedecestes

obedecerades

obedecésedes

obedecerdes

traducistes

traducírades

traducísedes

traducirdes

obedeceron

obedeceran

obedecesen

obedeceren

traduciron

traduciran

traducisen

traduciren

FUTURO

POSPRETÉRITO

FUTURO

F. NOMINALES

FUTURO

POSPRETÉRITO

FUTURO

F. NOMINALES

obedecerei

obedecería

obedecer

INF.

traducirei

traduciría

traducir

INF.

obedecerás

obedecerías

obedeceres

obedecer

traducirás

traducirías

traducires

traducir

obedecerá

obedecería

obedecer

GER.

traducirá

traduciría

traducir

GER.

obedeceremos

obedeceriamos

obedecermos

obedecendo

traduciremos

traduciriamos

traducirmos

traducindo

obedeceredes

obedeceriades

obedecerdes

PART.

traduciredes

traduciriades

traducirdes

PART.

obedecerán

obedecerían

obedeceren

obedecido

traducirán

traducirían

traduciren

traducido

Verbos con radical acabada en vocal[editar]

Verbos acabados en -ear, -oar[editar]

Son completamente regulares:

NOMEAR

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
nomeo nomeaba nomee
nomeas nomeabas nomees nomea
nomea nomeaba nomee
nomeamos nomeabamos nomeemos nomeade
nomeades nomeabades nomeedes
nomean nomeaban nomeen
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
nomeei nomeara nomease nomear
nomeaches nomearas nomeases nomeares
nomeou nomeara nomease nomear
nomeamos nomearamos nomeásemos nomearmos
nomeastes nomearades nomeásedes nomeardes
nomearon nomearan nomeasen nomearen
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
nomearei nomearía nomear INF.
nomearás nomearías nomeares nomear
nomearás nomearía nomear GER.
nomearemos nomeariamos nomearmos nomeando
nomearedes nomeariades nomeardes PART.
nomearán nomearían nomearen nomeado

AMONTOAR

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
amontoo amontoaba amontoe
amontoas amontoabas amontoes amontoa
amontoas amontoaba amontoe
amontoamos amontoabamos amontoemos amontoade
amontoades amontoabades amontoedes
amontoan amontoaban amontoen
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
amontoei amontoara amontoase amontoar
amontoaches amontoaras amontoases amontoares
amontoou amontoara amontoase amontoar
amontoamos amontoaramos amontoásemos amontoarmos
amontoastes amontoarades amontoásedes amontoardes
amontoaron amontoaran amontoasen amontoaren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
amontoarei amontoaría amontoar INF.
amontoarás amontoarías amontoares amontoar
amontoarás amontoaría amontoar GER.
amontoaremos amontoariamos amontoarmos amontoando
amontoaredes amontoariades amontoardes PART.
amontoarán amontoarían amontoaren amontoado

Verbos acabados en -iar, -uar[editar]

Entre los acabados en -iar, -uar, aunque regulares siempre, es necesario distinguir: a) aquellos en que ia, io, ie o ua, uo, ue son siempre diptongo (cambio, cambia, cambie; minguo, mingua, mingüe), y b) los que tienen aquellas secuencias conservadas como hiato (afío, afía, afíe, y mismo a-fi-ar, o acentúo, acentúa, acentúe).

Grupo A: con diptongo
Pres. ind. Pres. subj. Imperativo
cambio cambie
cambias cambie
cambia cambie cambia
cambiamos cambiemos
cambiades cambiedes cambiade
cambian cambien
Grupo B: con hiato
Pres. ind. Pres. subj. Imperativo
afío afíe
afías afíes afía
afía afíe
afiamos afiemos
afiades afiedes afiade
afían afíen

En el resto del paradigma no hay diferencia acentual, pero fonéticamente las secuencias -ia-, -ie- se pronuncian como diptongo en los verbos del primer tipo cam-bia-mos, cam-bia-des, cam-bia-ba, cam-bie-des, cam-bia-rei, cam-biar, etc.) y como hiatos en los del segundo tipo (a-fia-mos, a-fi-a-ba, a-fi-a-rei, a-fi-ar).

Los del tipo a) constituyen el grupo mayoritario; son, nombradamente, los que se corresponden con sustantivos en -io, -ia: cambiar, oficiar, viciar, etc. (cf. los sustantivos correspondientes: cambio, oficio, vicio, etc.).

Los del tipo b) son menos abundantes; se corresponden casi siempre con los sustantivos en -ío, -ía: adiar, agoniar, arrefriar, asubiar, aviar, chiar, confiar, espiar, fiar, guiar, liar, miar, variar, vixiar, junto con otros miembros de las mismas familias léxicas (desconfiar, porfiar, desafiar, etc.) (cf. los sustantivos día, agonía, frío, asubío, avío, chío, espía, fío, guía, vixía, etc.). Se conjugan también conforme este modelo ansiar y paliar.

Verbos acabados en -aer,-oer, -aír, -oír[editar]

Caer (decaer, recaer), choer, doer (condoer), moer (remoer), proer, roer (corroer), oír (desoír, entreoír), saír (sobresaír), los derivados de traer (atraer, distraer...), etc., son regulares, pero intercalan un -i- sin valor morfológico entre la raíz y la desinencia, cuando ésta empieza por o o por a.

CAER

PRES. IND COPRETÉR. PRETÉRITO PRES. SUBJ. IMPERATIVO
caio caía caín caia
caes caías caíches caias cae
cae caía caeu caia
caemos caïamos caemos caiamos
caedes caïades caestes caiades caede
caen caían caeron caian

MOER

PRES. IND COPRETÉR. PRETÉRITO PRES. SUBJ. IMPERATIVO
moio moía moín moia
moes moías moíches moias moe
moe moía moeu moia
moemos moïamos moemos moiamos
moedes moïades moestes moiades moede
moen moían moeron moian

SAIR

PRES. IND COPRETÉR. PRETÉRITO PRES. SUBJ. IMPERATIVO
saio saía saín saia
saes saías saíches saias sae
sae saía saíu saia
saimos saïamos saímos saiamos
saídes saïades saístes saiades saíde
saen saían saíron saian

OÍR

PRES. IND COPRETÉR. PRETÉRITO PRES. SUBJ. IMPERATIVO
oio oía oín oia
oes oías oíches oias oe
oe oia oíu oia
oímos oïamos oímos oiamos
oídes oïades oístes oiades oíde
oen oían oíron oian

Verbos en -er (< -eer) e -ir (< -iir)[editar]

Los verbos en -er (< -eer) e -ir (< -iir), como crer, descrer; ler, reler, trasler; sobreser y rir, sorrir, son parcialmente irregulares. De todas maneras, es necesario tener en cuenta algunos encuentros vocálicos que en el habla y en la escritura (ya desde la época medieval) se resuelven en contracción. Estos encuentros son los siguientes: -eé- > -e- (ej.: leer > ler), -ée- > -e- (lees > les), -eí- > -i- (leía > lía), -eï- > -i- (leïamos > liamos), -íe- > -i- (ríes > ris), -ií- >-i- (riíches > riches), -iï- > -i- (riïamos > riamos), siempre conservando la misma tonicidad.

LER

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
leo lía lea
les lías leas le
le lía lea
lemos liamos leamos
ledes liades leades lede
len lían lean
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
lin lera lese ler
liches leras leses leres
leu lera lese ler
lemos leramos lésemos lermos
lestes lerades lésedes lerdes
leron leran lesen leren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
lerei lería ler INF.
lerás lerías leres ler
lerá lería ler GER.
leremos leriamos lermos lendo
leredes leriades lerdes PART.
lerán lerían leren lido

RIR

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
río ría ría
ris rías rías ri
ri ría ría
rimos riamos riamos
rides riades riades ride
rin rían rían
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
rin rira rise rir
riches riras rises rires
riu rira rise rir
rimos riramos rísemos rirmos
ristes rirades rísedes rirdes
riron riran risen riren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
rirei riría rir INF.
rirás rirías rires rir
rirás riría rir GER.
riremos ririamos rirmos rindo
riredes ririades rirdes PART.
rirán rirían riren rido

Para ver y derivados, que en parte de su conjugación habría que incluír en este epígrafe, ved 17.3.27.

Alternancias vocálicas en el radical del verbo[editar]

Verbos en -er[editar]

Los verbos en -er que tienen -e-, -o- como últimas vocales del lexema presentan una alternancia [‘ɛ]/[‘e], [‘ɔ]/[‘o], cuando son tónicas, según la siguiente distribución: [‘ɛ], [‘ɔ] en la 2ª y 3ª persona de singular y en la 3ª de plural del presente de indicativo; [‘e], [‘o] en el resto. En posición átona son siempre cerradas.


BEBER
PRES. IND. PRES. SUBJ. IMPER.
bebo [‘e] beba [‘e]
bebes [‘ɛ] bebas bebe [‘e]
bebe [‘ɛ] beba [‘e]
··· ···
··· ··· ···
beben [‘ɛ] beban [‘e]


COMER
PRES. IND. PRES. SUBJ. IMPER.
como [‘o] coma [‘o]
comes [‘ɔ] comas [‘o] come [‘o]
come [‘ɔ] coma [‘o]
··· ···
··· ··· ···
comen [‘ɔ] coman [‘o]

Quedan excluídos de esta alternancia en el presente de indicativo otra serie de verbos que por razones históricas tienen vocalismo radical tónico, o siempre abierto ([ɛ]: querer, quecer, esquecer; [ɔ]: poder), o siempre cerrado ([e]: deber, crer, ler, y sobreser, así como los derivados de todos ellos; y, en buena parte del territorio lingüístico gallego, también los verbos terminados en -ecer: parecer, etc.).

Esta alternancia no tiene repercusiones gráficas. Únicamente las puede tener cuando, por razones de claridad, queramos diferenciar parejas homógrafas: (el) cóme / come (ti). En este caso se acentuará gráficamente la palabra en que aparezca la vocal abierta.

Alternancias vocálicas en los verbos acabados en -ir[editar]

La mayoría de los verbos de la tercera conjugación mantienen inalterada la última vocal del radical a lo largo de todo el paradigma. Ocurre esto, sin excepción alguna, cuando es a (partir, invadir, sobresaír, persuadir, etc.) o cando es i (finxir, incidir, dividir, transmitir, vivir, corrixir, etc.). Para el modelo de paradigma véase partir en 17.1.

Verbos con e como vocal final del lexema en el infinitivo[editar]

Estos verbos (advertir, servir, etc.) pueden presentar dos tipos de alternancia:

a) Hay un grupo que cambia la e en i en las formas del presente de indicativo e imperativo en que la raíz es tónica y, además, en todo el presente de subjuntivo:

Advertir
Presente de indicativo Presente de subjuntivo Imperativo
advirto advirta
advirtes advirtas advirte
advirte advirta
advertimos advirtamos
advertides advirtades advertide
advirten advirtan

Conforme a este modelo se conjugan los siguientes verbos: adherir; advertir, divertir; agredir, transgredir; conferir, diferir, inferir, preferir, proferir, referir, transferir; competir, repetir; concernir, discernir; espelir; espir; dixerir, inxerir, suxerir; inserir; medir; pedir y derivados; reflectir; vestir, investir, revestir.

b) Hay otro grupo que presenta una variación triple en el vocalismo de la raíz: en posición átona siempre es [e] (excepto en el presente de subjuntivo); en posición tónica hay e [ɛ] en las personas 2ª, 3ª de singular y 3ª de plural del presente de indicativo e i en la persona 1ª de singular del presente de indicativo, en la 2ª de singular del imperativo y en todo el presente de subjuntivo.

Advertir
Presente de indicativo Presente de subjuntivo Imperativo
sirvo sirva
serves sirvas sirve
serve sirva
servimos sirvamos
servides sirvades servide
serven sirvan

El mismo paradigma es el de los verbos ferir, mentir, sentir, seguir y de sus derivados y compuestos: malferir; desmentir; asentir, consentir, resentir, conseguir, perseguir y proseguir (adviértase que conferir, inferir, etc. no son derivados de ferir, si no que se remontan a la base culta latina -FERRE).

Verbos con u como vocal final del lexema en el infinitivo[editar]

Los verbos que tienen u como vocal final del lexema en el infinitivo (discutir, fuxir, etc.) pueden presentar dos posibilidades de conjugación:

a)Verbos del tipo discutir

Hay verbos en -u...ir (discutir, conducir, etc.) que son completamente regulares y siguen el modelo de partir (ved 17.1). Son los siguientes (la mayoría de ellos de procedencia culta): argüír, asumir, atuír, -cluír (concluír, excluír, incluír, recluír), -cumbir (incumbir, sucumbir...), cumprir ‘completar’, -cutir (discutir, percutir, repercutir...), curtir, derruír, diluír, diminuír, -ducir (aducir, conducir, deducir, inducir, reducir, seducir, traducir...), embutir, escapulir, esculpir, estatuír, gruñir, fluír y derivados (afluír, confluír, influír,refluír...), fulxir (y refulxir), -fundir (fundir ‘derreter’, afundir, confundir, difundir, infundir, refundir), imbuír, insurxir, -ludir (aludir, eludir), nutrir, presumir, resumir, rustrir, -stituír (constituír, destituír, instituír, prostituír, reconstituír, restituír,substituír...), -struír (construír, destruír, instruír, obstruír, reconstruír...), suplir, -tribuír (atribuír, contribuír, distribuír, retribuír...), tupir y derivados (entupir, desentupir),unir y derivados (desunir, reunir), unxir, urxir, zurcir.

b) Verbos del tipo fuxir

Hay otro grupo de verbos en -u...ir, menos numeroso, que presenta una alternancia tradicional u/o: [o] en las personas 2ª y 3ª de singular y 3ª de plural del presente de indicativo, [u] en el resto del paradigma:

Advertir
Presente de indicativo Presente de subjuntivo Imperativo
fuxo fuxa
foxes fuxas fuxe
foxe fuxa
fuximos fuxamos
fuxides fuxades fuxide
foxen fuxan

Conforme a este modelo, se conjugan también los siguientes verbos: acudir, bulir (y rebulir), cubrir y derivados (descubrir, encubrir, recubrir), cumprir ‘ser mester’, cuspir, durmir, engulir, fundir ‘render’, fuxir, lucir y derivados (deslucir, entrelucir, relucir, translucir, tremelucir), mulir, muxir, pulir, ruxir, sacudir, subir, sufrir, sumir (y sus derivados consumir y ensumir), tusir, ulir, urdir, xunguir, xurdir.

Productividad de la 2ª y 3ª conjugación[editar]

Se mantienen como verbos de la segunda (en contraste con el castellano) converxer, emerxer, encher, erguer, esparexer, fender, ferver, premer, render, repeler, rexer, toller, xemer. También se conservan como verbos de la segunda los derivados de bater (abater, combater, debater, rebater), correr (concorrer, decorrer, discorrer, escorrer, incorrer, ocorrer, percorrer, recorrer, socorrer, transcorrer), romper (corromper, interromper, irromper, prorromper) y verter (converter, inverter, perverter, reverter, subverter; pero advertir y divertir). Para caer y traer véase 17.2.4.3 y 17.3.25, respectivamente.

Pasaron a la tercera concibir, escribir, vivir, dicir, elixir y derivados, así como aducir, recibir y los restantes miembros de la familia léxica (véase una explicación más detallada en dicir, 17.3.5).

Paradigmas de los verbos irregulares[editar]

Los verbos considerados irregulares en gallego lo son por dos motivos:

  • El radical del tema de perfecto (los tiempos de pasado perfecto y pluscuamperfecto de los dos modos, indicativo y subjuntivo) no coincide con el radical del tema de presente, que son la mayor parte. El radical del tema de presente siempre coincide con el radical del infinitivo;
  • Cuando se conjuga el verbo, aparecen tres o catro (hasta cinco) radicales distintos, como puede ser con ir (v-ou, vai-a, i-des, ir-ei, for-a)

Caber[editar]

TEMA DE PERFECTO: COUB-

INDICATIVO

SUBJUNTIVO

IMPERATIVO

PRESENTE

COPRETÉRITO

PRESENTE

caibo

cabía

caiba

cabes

cabías

caibas

cabe

cabe

cabía

caiba

cabemos

cabiamos

caibamos

cabedes

cabiades

caibades

cabede

caben

cabían

caiban

PRETÉRITO

ANTEPRETÉRITO

PRETÉRITO

INF. CONJ.

couben

coubera

coubese

caber

coubeches

couberas

coubeses

caberes

coubo

coubera

coubese

caber

coubemos

couberamos

coubésemos

cabermos

coubestes

couberades

coubésedes

caberdes

couberon

couberan

coubesen

caberen

FUTURO

POSPRETÉRITO

FUTURO

F. NOMINALES

caberei

cabería

couber

INF.

caberás

caberías

couberes

caber

caberemos

caberiamos

coubermos

GER.

caberá

cabería

couber

cabendo

caberades

caberiades

couberdes

PART.

caberán

caberían

couberen

cabido

Caer (ved 17.2.4.3)[editar]

Crer (ved 17.2.4.5)[editar]

Dar[editar]

TEMA DE PERFECTO: DE-

INDICATIVO

SUBJUNTIVO

IMPERATIVO

PRESENTE

COPRETÉRITO

PRESENTE

dou

daba

dea

dás

dabas

deas

daba

dea

damos

dabamos

deamos

dades

dabades

deades

dade

dan

daban

dean

PRETÉRITO

ANTEPRETÉRITO

PRETÉRITO

INF. CONJ.

dei

dera

dese

dar

deches

deras

deses

dares

deu

dera

dese

dar

demos

deramos

désemos

darmos

destes

derades

désedes

dardes

deron

deran

desen

daren

FUTURO

POSPRETÉRITO

FUTURO

F. NOMINALES

darei

daría

der

INF.

darás

darías

deres

dar

dará

daría

der

GER.

daremos

dariamos

dermos

dando

daredes

dariades

derdes

PART.

darán

darían

deren

dado

Dicir[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
digo dicía diga
dis dicías digas di
di dicía diga
dicimos diciamos digamos
dicides diciades digades dicide
din dicían digan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
dixen dixera dixese dicir
dixeches dixeras dixeses dicires
dixo dixera dixese dicir
dixemos dixeramos dixésemos dicirmos
dixestes dixerades dixésedes dicirdes
dixeron dixeran dixesen diciren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
direi diría dixer INF
dirás dirías dixeres dicir
dirá diría dixer XER.
diremos diriamos dixermos dicindo
diredes diriades dixerdes PART.
dirán dirían dixeren dito

Se conjugan también así los derivados de dicir: contradicir, desdicir, predicir. En el gallego actual existe una tendencia mayoritaria a conjugar los verbos bendicir y maldicir de manera totalmente regular (bendice, bendicirá, bendiza, bendiciu, etc.), si bien tampoco parece condenable, sobre todo en el presente de indicativo y subjuntivo, la conjugación siguiendo el modelo de dicir.

Doer (ved 17.2.4.3)[editar]

estar[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
estou estaba estea
estás estabas esteas está
está estaba estea
estamos estabamos esteamos
estades estabades esteades estade
están estaban estean
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
estiven estivera estivese estar
estiveches estiveras estiveses estares
estivo estivera estivese estar
estivemos estiveramos estivésemos estarmos
estivestes estiverades estivésedes estardes
estiveron estiveran estivesen estaren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
estarei estaría estiver INF.
estarás estarías estiveres estar
estará estaría estiver GER.
estaremos estariamos estivermos estando
estaredes estariades estiverdes PART.
estarán estarían estiveren estado

Los verbos arrestar, contrastar, obstar, prestar, restar, derivados latinos de STARE, por ser hoy semánticamente opacos, son totalmente regulares: resto, restaba, restei...

Facer[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
fago facía faga
fas facías fagas fai
fai facía faga
facemos faciamos fagamos
facedes faciades fagades facede
fan facían fagan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
fixen fixera fixese facer
fixeches fixeras fixeses faceres
fixo fixera fixese facer
fixemos fixeramos fixésemos facermos
fixestes fixerades fixésedes facerdes
fixeron fixeran fixesen faceren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
farei faría fixer INF.
farás farías fixeres facer
fará faría fixer GER.
faremos fariamos fixermos facendo
faredes fariades fixerdes PART.
farán farían fixeren feito

Haber[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
hei había haxa
has habías haxas ---
ha, hai había haxa
habemos habiamos haxamos
habedes habiades haxades ---
han habían haxan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
houben houbera houbese haber
houbeches houberas houbeses haberes
houbo houbera houbese haber
houbemos houberamos houbésemos habermos
houbestes houberades houbésedes haberdes
houberon houberan houbesen haberen
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
haberei habería houber INF.
haberás haberías houberes haber
haberá habería houber GER.
haberemos haberiamos houbermos habendo
haberedes haberiades houberdes PART.
haberán haberían houberen habido

Ir[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
vou ía vaia
vas ías vaias vai
vai ía vaia
imos iamos vaiamos vamos
ides iades vaiades ide
van ían vaian
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
fun fora fose ir
fuches foras foses ires
foi fora fose ir
fomos foramos fósemos irmos
fostes forades fósedes irdes
foron foran fosen iren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
irei iría for INF.
irás irías fores ir
irá iría for GER.
iremos iriamos formos indo
iredes iriades fordes PART.
irán irían foren ido

El verbo derivado latino preterir carece de motivación semántica; en las personas en que no es defectivo se conjuga como advertir (17.2.5.2.1), y no como derivado de ir.

Ler (ved 17.2.4.5)[editar]

Moer (ved 17.2.4.3)[editar]

Oir y ouvir[editar]

a) Oír (ved además 17.2.4.3)[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
oio oía oia
oes oías oias oe
oe oía oia
oímos oïamos oiamos
oídes oïades oiades oíde
oen oían oian
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
oín oíra oíse oír
oíches oíras oíses oíres
oíu oíra oíse oír
oímos oiramos oísemos oírmos
oístes oirades oísedes oírdes
oíron oíran oísen oíren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
oirei oiría oír INF.
oirás oirías oíres oír
oirá oiría oír GER.
oiremos oiriamos oírmos oíndo
oiredes oiriades oírdes PART.
oirán oirían oíren oído

b) Ouvir[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
ouzo ouvía ouza
ouves ouvías ouzas ouve
ouve ouvía ouza
Ouvimos ouviamos ouzamos
ouvides ouviades ouzades ouvide
ouven ouvían ouzan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
ouvín ouvira ouvise ouvir
Ouvíches ouviras ouvises ouvires
ouviu ouvira ouvise ouvir
Ouvimos ouviramos ouvísemos ouvirmos
Ouvistes ouvirades ouvísedes ouvirdes
ouviron ouviran ouvisen ouviren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
ouvirei ouviría ouvir INF.
ouvirás ouvirías ouvires ouvir
ouvirá ouviría ouvir GER.
ouviremos ouviriamos ouvirmos ouvindo
ouviredes ouviriades ouvirdes PART.
ouvirán ouvirían ouviren ouvido

Parir[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
pairo paría paira
pares parías pairas pare
pare paría paira
parimos pariamos pairamos
parides pariades pairades paride
paren parían pairan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
parín parira parise parir
Pariches pariras parises parires
pariu parira parise parir
parimos pariramos parísemos parirmos
paristes parirades parísedes parirdes
pariron pariran parisen pariren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
parirei pariría parir INF.
parirás parirías parires parir
parirá pariría parir GER.
pariremos paririamos parirmos parindo
pariredes paririades parirdes PART.
parirán parirían pariren parido

Poder[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
podo podía poida
podes podías poidas pode
pode podía poida
podemos podiamos poidamos
podedes podiades poidades podede
poden podían poidan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
puiden puidera puidese poder
puideches puideras puideses poderes
puido puidera puidese poder
puidemos puideramos puidésemos podermos
puidestes puiderades puidésedes poderdes
puideron puideran puidesen poderen
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
poderei podería puider INF.
poderás poderías puideres poder
poderá podería puider GER.
poderemos poderiamos puidermos podendo
poderedes poderiades puiderdes PART.
poderán poderían puideren podido

Poñer y pór[editar]

a) Poñer[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
poño poñía poña
pos poñías poñas pon
pon poñía poña
poñemos poñiamos poñamos
poñedes poñiades poñades poñede
poñen poñían poñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
puxen puxera puxese poñer
puxeches puxeras puxeses poñeres
puxo puxera puxese poñer
puxemos puxeramos puxésemos poñermos
puxestes puxerades puxésedes poñerdes
puxeron puxeran puxesen poñeren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
poñerei poñería puxer INF.
poñerás poñerías puxeres poñer
poñerá poñería puxer GER.
poñeremos poñeriamos puxermos poñendo
poñeredes poñeriades puxerdes PART.
poñerán poñerían puxeren posto

b) Pór[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
poño puña poña
pos puñas poñas pon
pon puña poña
pomos puñamos poñamos
pondes puñades poñades ponde
pon puñan poñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONX.
puxen puxera puxese pór
puxeches puxeras puxeses pores
puxo puxera puxese pór
puxemos puxeramos puxésemos pormos
puxestes puxerades puxésedes pordes
puxeron puxeran puxesen poren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
porei poría puxer INF.
porás porías puxeres pór
porá poría puxer GER.
poremos poriamos puxermos pondo
poredes poriades puxerdes PART.
porán porían puxeren posto

Se conjugan igual que poñer y pór sus derivados, tanto los formados con prefijos cultos como con los populares. Así, los formados con ante-, a-, com-, contra-, de-, descom-, dis-, ex-, im-, indis-, o-,predis-, presu-, pro-, re-, recom-, su-, super-, tras-, xusta-.

Pracer[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
prazo pracía praza
praces pracías prazas prace
prace pracía praza
pracemos praciamos prazamos
Pracedes praciades prazades pracede
pracen pracían prazan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
prougueu prouguera prouguese pracer
prougueches prougueras prougueses praceres
prougo prouguera prouguese pracer
prouguemos prougueramos prouguésemos pracermos
prouguestes prouguerades prouguésedes pracerdes
prougueron prougueran prouguesen praceren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
pracerei pracería prouguer INF.
Pracerás pracerías prougueres pracer
pracerá pracería prouguer GER.
praceremos praceriamos prouguermos pracendo
praceredes praceriades prouguerdes PART.
Pracerán pracerían prougueren pracido

Los derivados apracer, compracer y despracer son regulares en todo el paradigma.

Querer[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
quero quería queira
queres querías queiras quere
quere quería queira
queremos queriamos queiramos
queredes queriades queirades querede
queren querían queiran
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
quixen quixera quixese querer
quixeches quixeras quixeses quereres
quixo quixera quixese querer
quixemos quixeramos quixésemos querermos
quixestes quixerades quixésedes quererdes
quixeron quixeran quixesen quereren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
quererei querería quixer INF.
Quererás quererías quixeres querer
quererá querería quixer GER.
quereremos quereriamos quixermos querendo
quereredes quereriades quixerdes PART.
Quererán quererían quixeren querido

Los derivados cultos de querer (adquirir, inquirir, requirir) son inmotivados semánticamente; siguen por tanto la ley general de incorporación de verbos cultos (ved 17.2.6).

Rir (ved 17.2.4.5)[editar]

Roer (ved 17.2.4.3)[editar]

Saber[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
sei sabía saiba
sabes sabías saibas sabe
sabe sabía saiba
Sabemos sabiamos saibamos
sabedes sabiades saibades sabede
saben sabían saiban
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
souben soubera soubese saber
soubeches souberas soubeses saberes
soubo soubera soubese saber
soubemos souberamos soubésemos sabermos
soubestes souberades soubésedes saberdes
souberon souberan soubesen saberen
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
saberei sabería souber INF.
saberás saberías souberes saber
saberá sabería souber GER.
saberemos saberiamos soubermos sabendo
saberedes saberiades souberdes PART.
saberán saberían souberen sabido

Saír (ved 17.2.4.3 y 17.3.1, caberei)[editar]

Ser[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
son era sexa
es ["ä] eras sexas
é ["ä] era sexa
somos eramos sexamos
sodes erades sexades sede
son eran sexan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
fun fora fose ser
fuches foras foses seres
foi fora fose ser
fomos foramos fósemos sermos
fostes forades fósedes serdes
foron foran fosen seren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
serei sería for INF.
serás serías fores ser
será sería for GER.
seremos seriamos formos sendo
seredes seriades fordes PART.
serán serían foren sido

El verbo defectivo sobreser, por ser inmotivado semánticamente, es regular en los tiempos y personas en que se conjuga (ved 17.2.4.5).

Ter[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
teño tiña teña
tes tiñas teñas ten
ten tiña teña
temos tiñamos teñamos
tendes / tedes tiñades teñades tende / tede
teñen tiñan teñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
tiven tivera tivese ter
Tiveches tiveras tiveses teres
tivo tivera tivese ter
tivemos tiveramos tivésemos termos
tivestes tiverades tivésedes terdes
tiveron tiveran tivesen teren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
terei tería tiver INF.
terás terías tiveres ter
terá tería tiver GER.
teremos teriamos tivermos tendo
teredes teriades tiverdes PART.
terán terían tiveren tido

Los derivados abster, ater, conter, deter, entreter, manter, reter y soster se conjugan igual.

Traer[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
traio traía traia
traes traías traias trae
trae traía traia
traemos traïamos traiamos
traedes traïades traiades traede
traen traían traian
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
trouxen trouxera trouxese traer
trouxeches trouxeras trouxeses traeres
trouxo trouxera trouxese traer
trouxemos trouxeramos trouxésemos traermos
trouxestes trouxerades trouxésedes traerdes
trouxeron trouxeran trouxesen traeren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
traerei traería trouxer INF.
traerás traerías trouxeres traer
traerá traería trouxer GER.
traeremos traeriamos trouxermos traendo
traeredes traeriades trouxerdes PART.
traerán traerían trouxeren traído

Los derivados abstraer, atraer, contraer, distraer, extraer, retraer y subtraer, por ser semánticamente inmotivados, son regulares en todos los tiempos: distraio, distraía, distraín, distraera, distraerei, distraería, distraia, distraese, distraer (ved 17.2.4.3).

Valer[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
vallo valía valla
vales valías vallas vale
vale valía valla
valemos valiamos vallamos
valedes valiades vallades valede
valen valían vallan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
valín valera valese valer
valiches valeras valeses valeres
valeu valera valese valer
Valemos valeramos valésemos valermos
valestes valerades valésedes valerdes
valeron valeran valesen valeren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
valerei valería valer INF.
valerás valerías valeres valer
valerá valería valer GER.
valeremos valeriamos valermos valendo
valeredes valeriades valerdes PART.
valerán valerían valeren valido

formas orales de aprender conjugaciones:

Ver[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
vexo vía vexa
ves vías vexas ve
ve vía vexa
vemos viamos vexamos
vedes viades vexades vede
ven vían vexan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
vin vira vise ver
viches viras vises veres
viu vira vise ver
vimos viramos vísemos vermos
vistes virades vísedes verdes
viron viran visen veren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
verei vería vir INF.
verás verías vires ver
verá vería vir GER.
Veremos veriamos virmos vendo
veredes veriades virdes PART.
verán verían viren visto

Se conjugan igual los derivados motivados: entrever, prever, rever. Prover se conjuga como ver en los tiempos del tema de presente y en las formas nominales (provexo, provés...; provía...; proverei...), mientras que en los tiempos del tema de perfecto tiende a hacerse regular: provín, proviches,proveu, provemos, provestes, proveron; provera, etc.; provese,etc.;prover, etc.

Vir[editar]

INDICATIVO SUBJUNTIVO IMPERATIVO
PRESENTE COPRETÉRITO PRESENTE
veño viña veña
vés viñas veñas ven
vén viña veña
vimos viñamos veñamos
vindes / vides viñades veñades vinde / vide
veñen viñan veñan
PRETÉRITO ANTEPRETÉRITO PRETÉRITO INF. CONJ.
vin viñera viñese vir
viñeches viñeras viñeses vires
veu viñera viñese vir
viñemos viñeramos viñésemos virmos
viñestes viñerades viñésedes virdes
viñeron viñeran viñesen viren
FUTURO POSPRETÉRITO FUTURO F. NOMINALES
virei viría viñer INF.
virás virías viñeres vir
virá viría viñer GER.
viremos viriamos viñermos vindo
viredes viriades viñerdes PART.
virán virían viñeren vido

Se conjugan igual los derivados de vir (advir, convir, contravir, desconvir, devir, desavir, intervir, previr, provir, reconvir, sobrevir), aunque en el tema de perfecto algunos de ellos tiendan a conjugarse por el modelo regular (ved advertir, en 17.2.5.2.1).